Het kabinet wil een vangnet creëren voor zzp’ers die langere tijd ziek zijn, en de concurrentiepositie van verschillende groepen werkenden versterken. Een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid moet daarbij helpen. Het voorstel voor de Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen (BAZ) is onlangs ter internetconsultatie voorgelegd.
Zelfstandigen die arbeidsongeschikt raken, lopen een groot risico op een fors lager inkomen. Zij kunnen zich hiervoor particulier verzekeren, maar in de praktijk doen veel zzp’ers dat niet. Vaak omdat dit te duur is, maar ook omdat verzekeraars hen weigeren, bijvoorbeeld vanwege een chronische ziekte of een te hoge leeftijd.
Verschillende doelen
Om zzp’ers beter te beschermen tegen financiële risico’s van arbeidsongeschiktheid heeft het ministerie van SZW een verplichte basisverzekering voor arbeidsongeschiktheid van zelfstandigen voorgesteld. Zo’n verzekering zorgt volgens het kabinet ook voor een gelijker speelveld tussen zelfstandigen onderling en tussen werknemers en zzp’ers. Een verplichte verzekering moet daarnaast voorkomen dat risico’s rond arbeidsongeschiktheid worden afgewenteld op de samenleving.
Uitkering bij arbeidsongeschiktheid
Zzp’ers krijgen de arbeidsongeschiktheidsuitkering als het hen niet meer lukt om door ziekte het minimumloon te verdienen. Zelfstandigen die een jaar ziek zijn geweest (de zogenoemde wachttijd) kunnen in aanmerking komen voor een uitkering. De verzekerde moet het eerste jaar dus zelf overbruggen. Daarna krijgt hij 70% van het inkomen dat hij had voordat hij arbeidsongeschikt werd, tot maximaal 100 procent van het minimumloon. Het recht op de uitkering eindigt wanneer iemand niet meer arbeidsongeschikt is. De uitkering stopt ook als de AOW-leeftijd is bereikt. Om recht te hebben op de uitkering mag er geen uitsluitingsgrond van toepassing zijn. Zo krijgt iemand geen uitkering als sprake is van een vrijheidsstraf of vrijheidsbenemende maatregel, en ook niet op het moment dat hij een uitreiziger is of niet in Nederland woont.
Voor wie?
Niet iedereen is verplicht zich te verzekeren. De verplichting geldt voor alle zelfstandigen die winst uit onderneming voor de inkomstenbelasting verdienen, de zogenoemde ‘IB-ondernemers’. Zelfstandigen die al zijn aangesloten bij een schenkkring of broodfonds moeten ook de nieuwe basisverzekering afsluiten.
Voor wie niet?
Enkele categorieën zelfstandigen zijn uitgesloten van de verzekeringsplicht. Niet verzekeringsplichtig zijn bijvoorbeeld zelfstandigen met resultaat uit overige werkzaamheden, directeur-grootaandeelhouders, de levenspartners die in het bedrijf van hun partner meewerken, mensen met gemoedsbezwaren tegen elke vorm van verzekering, AOW-gerechtigden en bepaalde categorieën vreemdelingen. Ook voor de zzp’ers die zich particulier willen (blijven) verzekeren geldt de verplichting niet. Hun verzekering moet dan wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo mag de hoogte van de uitkering bij arbeidsongeschiktheid niet lager zijn dan die van de publieke basisverzekering en moet de verzekering lopen tot de AOW-leeftijd. Daarnaast komt er overgangsrecht voor bestaande verzekeringen.
Premie
Zzp’ers gaan voor de nieuwe verplichte basisverzekering 6,5% van hun inkomen aan premie betalen, tot maximaal € 195 per maand (gebaseerd op het minimumloon van 2024), maar dit percentage en bedrag kunnen nog veranderen. De premie is fiscaal aftrekbaar.
Planning
Als het wetsvoorstel wordt doorgezet, gaat het waarschijnlijk komend voorjaar naar de Tweede Kamer. Wordt de nieuwe wet aangenomen, dan gaat deze naar verwachting in op 1 januari 2027.