In de praktijk zie ik nog steeds dat er fouten worden gemaakt bij het opzeggen van (duur)overeenkomsten. Daarbij wordt onvoldoende aandacht besteed aan (a) de soort overeenkomst die opgezegd wordt, (b) of er kan worden opgezegd en (c) op welke wijze er moet worden opgezegd.
Wanneer niet op correcte wijze wordt opgezegd, dan kan dat tot gevolg hebben dat de opzegging ongeldig is of er schadevergoeding aan de wederpartij betaald moet worden. Dit kan worden voorkomen door vooraf juridisch advies in te winnen. In dit artikel wordt onder andere een vragenlijst weergegeven die behulpzaam is bij het opzeggen van overeenkomsten.
(a) Soort overeenkomst die opgezegd wenst te worden
In sommige gevallen, zoals een arbeidsovereenkomst of een agentuurovereenkomst, schrijft de wet een dwingende regeling voor de opzegging voor. Van die dwingende regeling kan dan niet in de betreffende overeenkomst worden afgeweken.
In andere gevallen, zoals een distributieovereenkomst, franchiseovereenkomst, overeenkomst van opdracht of samenwerkingsovereenkomst, biedt de wet geen handvat voor opzegging of kan van de wettelijke opzeggingsregels worden afgeweken. In dit artikel beperk ik mij tot dit soort (duur)overeenkomsten.
(b) Kan er worden opgezegd?
Bepaalde tijd of onbepaalde tijd
Voor de opzegging van bijvoorbeeld een distributieovereenkomst, franchiseovereenkomst, overeenkomst van opdracht of samenwerkingsovereenkomst, dient eerst te worden bepaald of de overeenkomst is aangegaan voor (i) bepaalde tijd of (ii) onbepaalde tijd.
(i) Overeenkomst voor bepaalde tijd
Overeenkomsten voor bepaalde tijd zijn niet tussentijds opzegbaar, tenzij partijen in de overeenkomst de mogelijkheid van tussentijdse opzegging hebben opgenomen. In uitzonderlijke gevallen kan de redelijkheid en billijkheid met zich meebrengen dat een overeenkomst voor bepaalde tijd zonder tussentijdse opzegmogelijkheid, toch tussentijds kan worden opgezegd.
Let op!: Een veelvoorkomende misvatting is dat een opzegtermijn om verlenging van een overeenkomst voor bepaalde tijd te voorkomen, wordt aangemerkt als een tussentijdse opzegmogelijkheid.
(ii) Overeenkomsten voor onbepaalde tijd
Uitgangspunt bij overeenkomsten voor onbepaalde tijd is, dat deze altijd tussentijds opzegbaar zijn. Slechts in (zeer) bijzondere gevallen is een overeenkomst voor onbepaalde tijd niet tussentijds opzegbaar of geldt dat voor opzegging een zwaarwegende grond vereist is.
Zijn partijen geen opzegtermijn overeengekomen dan geldt de wettelijke opzegtermijn of wanneer er geen wettelijke opzegtermijn is een redelijke opzegtermijn.
De redelijke opzegtermijn dient te worden vastgesteld op grond van alle relevante omstandigheden van het geval. Daarbij kan worden gedacht aan:
- de duur van de samenwerking;
- de reden van opzegging;
- de afhankelijkheid van de opzeggende partij voor de andere partij (bijvoorbeeld wanneer de opzeggende partij de enige leverancier is van de andere partij); en
- de gevolgen van de opzegging voor de andere partij (het mislopen van veel omzet en klanten).
Zijn partijen een opzegtermijn overeengekomen, dan geldt in beginsel dat die opzegtermijn gevolgd dient te worden. De redelijkheid en billijkheid kunnen met zich meebrengen dat (a) een langere of kortere opzegtermijn geldt of (b) schadevergoeding aan de andere partij moet worden betaald. Ook hierbij spelen de eerder genoemde relevantie omstandigheden een rol.
(c) Gevolgen van opzegging
De overeenkomst eindigt na de in acht te nemen opzegtermijn en dus niet vanaf het moment van opzeggen. Dat betekent dat de rechten en verplichtingen van partijen blijven bestaan tot het einde van de (duur)overeenkomst.
Eventuele opdrachten die zijn gegeven binnen de opzegtermijn blijven van kracht, ook wanneer die uitgevoerd moeten worden na afloop van de opzegtermijn.
Opzegging heeft geen terugwerkende kracht. Dat betekent dat hetgeen in het verleden is gebeurd niet teruggedraaid wordt.
(d) Vragenlijst
Onderstaande vragenlijst is behulpzaam bij het onderzoeken of er kan worden opgezegd en zo ja, welke voorwaarden in acht genomen moeten worden:
- Wat voor soort overeenkomst is het?
- Is de overeenkomst voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd aangegaan?
- Is er een wettelijke regeling voor de opzegging? Zo ja, kan daarvan worden afgeweken?
- Is er geen wettelijke regeling of kan daarvan worden afgeweken, is er een regeling over opzegging in de overeenkomst opgenomen?
- Is de wettelijke regeling of de regeling in de overeenkomst over opzegging in dit geval redelijk?
Ook wanneer u een overeenkomst gaat sluiten is het verstandig om de vragenlijst na te lopen. Desgewenst kan juridisch advies worden ingewonnen over de opties van opzegging en welke in het betreffende geval voor u juridisch het meest gunstig is.
Voor meer advies en/of vragen, kunt u altijd contact met mij opnemen per mail j.de.wrede@dekempenaer.nl of telefonisch 026 3522 825.
