Als je partner overlijdt tijdens de scheidingsprocedure, dan zijn er verschillende scenario’s te onderscheiden. Als achterblijver is het van belang om het onderscheid te kunnen maken, zodat je weet wat je rechten zijn.
- Er is nog geen verzoekschrift bij de rechtbank ingediend;
- Er loopt een scheidingsprocedure, maar de echtscheiding is nog niet afgerond en/of nog niet ingeschreven bij de gemeente;
- De echtscheiding is ingeschreven bij de gemeente, maar er zijn nog financiële zaken die afgewikkeld moeten worden.
Hieronder ga ik in op de positie van de achterblijvende partner per situatie.
1. Er is nog geen verzoekschrift bij de rechtbank ingediend
Het kan zijn dat jij of je partner voornemens was om te gaan scheiden, maar er is nog geen verzoekschrift ingediend bij de rechtbank. Misschien woonde je niet meer samen en was je samen afspraken aan het maken voor de scheiding bij een mediator. Of misschien was een convenant al getekend.
Op het moment dat er nog geen verzoek tot scheiding is ingediend bij de rechtbank, is er juridisch gezien geen sprake van een scheidingsituatie. Dat betekent dat de achterblijvende echtgenoot nog steeds als echtgenoot wordt gezien in het erfrecht.
Behalve dat je in dat geval erfgenaam kan zijn, kan er ook aanspraak worden gemaakt op de wettelijke rechten, zoals het voortgezet gebruik van de woning en de inboedel.
2. Er is een verzoekschrift tot echtscheiding bij de rechtbank ingediend, maar de echtscheiding is nog niet uitgesproken of nog niet ingeschreven bij de gemeente
Het kan zijn dat er al een scheidingsprocedure loopt, maar dat deze nog niet tot een einde is gekomen. Een scheiding is pas definitief als de echtscheidingsbeschikking is ingeschreven in de registers van de gemeente. Zonder inschrijving is er nog steeds sprake van een huwelijk. Juridisch gezien is het huwelijk dan geëindigd door het overlijden van één van de partners en niet door een echtscheiding.
Op het moment dat de overledene geen testament heeft opgesteld, dan ben je als achterblijver nog steeds echtgenoot en ook erfgenaam.
Het kan echter zijn dat de overledene een testament heeft opgesteld waarin een artikel is opgenomen over het voornemen tot een scheiding en het verzoekschrift is ingediend bij de rechtbank. Alleen als voldaan is aan de omschrijving in het testament, dan is de partner in dat geval onterfd als echtgenoot.
In dit scenario kan het zijn dat je aanspraak wilt maken op de wettelijke rechten zoals het verzorgingsvruchtgebruik van de woning en inboedel. Is het verzoekschrift echtscheiding nog geen jaar geleden voor het overlijden ingediend, dan kun je nog aanspraak maken op het vruchtgebruik van de woning. Loopt de scheidingsprocedure al langer dan één jaar voorafgaand aan het overlijden, dan kun je geen aanspraak meer maken op het verzorgingsvruchtgebruik.
Je zou nog wel een beroep kunnen doen op het verzorgingsvruchtgebruik van de woning als de scheiding niet tot stand heeft kunnen komen door toedoen van de overledene. Denk daarbij aan het instellen van hoger beroep tegen de echtscheiding of als er geprobeerd is tot een verzoening te komen.
3. De echtscheiding is ingeschreven bij de gemeente, maar er zijn nog vermogensrechtelijke zaken die afgewikkeld moeten worden
In deze situatie is de scheiding wel al ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand en de scheiding is definitief. Het kan zijn dat er nog een procedure bij de rechtbank looptechtscheerf over de boedelscheiding of de afwikkeling huwelijkse voorwaarden. Of misschien zijn er nog helemaal geen afspraken gemaakt over de vermogensrechtelijke afwikkeling.
Je bent na het overlijden van je ex-partner geen erfgenaam meer, tenzij je nog uitdrukkelijk als erfgenaam bent vermeld in het testament van de overledene. De boedelscheiding of afwikkeling huwelijkse voorwaarden zal afgewikkeld moeten worden door de erfgenamen van de overleden of – indien aangewezen – de executeur. Met die mensen zul je dan ook in overleg moeten om alle financiële zaken verder nog af te wikkelen.
Specialisten in het familie- en erfrecht bij De Kempenaer Advocaten
Heb je te maken met een overlijden voor of tijdens de scheiding en heb je vragen over je rechtspositie? Heb je als erfgenaam of executeur te maken met een ex-partner en een afwikkeling van het huwelijks vermogen van de erflater, neem dan gerust vrijblijvend contact op met de specialisten van De Kempenaer Advocaten op 026 352 28 25 of mail naar n.de.jager@dekempenaer.nl.
