Inzagerecht door nabestaanden in medische dossiers

Vanaf 1 januari 2020 is de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBO) gewijzigd. Eén van de veranderingen is die van het inzagerecht voor de nabestaanden na het overlijden van de cliënt.

Het kan zijn dat nabestaanden inzage willen hebben in het medisch dossier van een overleden persoon om te weten of de overledene wilsonbekwaam was of dat nabestaanden willen weten of er medische fouten zijn gemaakt.

Als zorgverlener is het van belang om de regels omtrent het inzagerecht te kennen.

Hoofdregel

Hoofdregel is dat iedere zorgverlener een beroepsgeheim heeft met betrekking tot informatie die is opgenomen in de medische dossiers. Dat betekent dat de zorgverlener geen informatie mag delen met derden, tenzij de cliënt daar uitdrukkelijk toestemming voor heeft gegeven.

Uitzonderingen

De zorgverlener mag wel informatie delen met nabestaanden indien er sprake is van de volgende vier uitzonderingen:

1. De nabestaande is de ouder van een overleden kind dat op het moment van overlijden nog geen 16 jaar was en de inzage niet in strijd is met goed hulpverlenerschap.
2. De cliënt heeft bij leven toestemming gegeven dat de nabestaanden inzage mogen hebben in zijn medische dossier. De toestemming moet schriftelijk of elektronisch zijn vastgelegd.
3. De nabestaande heeft een mededeling gekregen over een incident dat bij de cliënt is voorgevallen. Bij een incident is er in de zorg iets niet goed gegaan en daarbij heeft de cliënt schade opgelopen of heeft hij schade kunnen oplopen. Dit incident werd niet beoogd of verwacht.
4. Een ieder die een zwaarwegend en persoonlijk belang heeft en aannemelijk maakt dat dit belang mogelijk wordt geschaad.

Op uitzondering 4 ga ik hieronder in aangezien in dat geval een afweging door de zorgverlener moet plaatsvinden.

Zwaarwegend belang

Bij de vierde uitzondering kan ‘een ieder’ inzage krijgen in het medische dossier. Dat betekent dat ook niet-nabestaanden om deze gegevens kunnen vragen.

Bij het maken van de afweging gaat het niet om het zwaarwegende belang van de patiënt, maar om het belang van de aanvrager van de gegevens.

De zorgaanbieder kan alleen het verzoek van de aanvrager honoreren als de volgende zaken concreet en aannemelijk zijn gemaakt:

1. er is daadwerkelijk sprake van een zwaarwegend belang;
2. dit belang wordt geschaad door de geheimhouding van het dossier;
3. het is noodzakelijk om inzage te krijgen in het medisch dossier om het zwaarwegende belang te kunnen behartigen.

Enkele voorbeelden van zwaarwegende belangen

• De aanvrager wil een rechtshandeling (bijv. het opstellen van een testament, een schenking aan een familielid) aanvechten;
• De aanvrager vermoedt dat er sprake is van een medische fout;
• De voormalig vertegenwoordiger van de cliënt wil het dossier inzien omdat hij zich moet verantwoorden in een gerechtelijke procedure.

Voorbeelden van niet-zwaarwegende belangen

• De aanvrager geeft aan het dossier voor emotionele redenen te willen ontvangen;
• Als er geen gegronde aanwijzingen bestaan dat de cliënt wilsonbekwaam was;
• De aanvrager kan op een andere manier de gegevens verkrijgen die nodig zijn voor de behartiging van zijn belang.

Cliënt heeft uiteindelijk laatste woord

Ook al is het zwaarwegende belang van de aanvrager aangetoond en concreet gemaakt, dan nog mag inzage in het medisch dossier worden geweigerd als de cliënt uitdrukkelijk schriftelijk of elektronisch heeft vastgelegd dat hij geen toestemming geeft voor inzage in het medisch dossier. Dat betekent dat de cliënt altijd als laatste kan beslissen.

Overzicht en toelichting

De Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst (KNMG) heeft een infographic en toelichting speciaal gemaakt voor hulpverleners, zodat op een overzichtelijke wijze duidelijk is wanneer er wel en wanneer niet inzage moet worden verstrekt.