De gevolgen van het coronavirus voor de bouw zijn (nog) niet te overzien. Opdrachten worden stilgelegd. Uitvoerende partijen worden geconfronteerd met vertragingen, leverantieproblemen en mogelijk onvoldoende beschikbaar personeel. Bouwplaatsen worden onbereikbaar of niet beschikbaar. Kortom, het zijn onvoorspelbare tijden in moeilijke bedrijfseconomische omstandigheden.
Voor allen geldt: handel veilig, gezondheid staat voorop! Toch is het verstandig om daarnaast ook nu al rekening te houden met juridische posities zodat onverwachte claims en discussies zoveel mogelijk worden vermeden.
Specifieke gevolgen van het coronavirus voor de bouw zullen zich naar verwachting voordoen in de gedaante van vertragingen en kosten- en/of prijsstijgingen. Dat kan betekenen dat niet meer kan worden voldaan aan de verplichtingen uit de overeenkomst. Nu kan de uitbraak van het coronavirus mogelijk worden aangemerkt als een overmachtssituatie waardoor de gevolgen juridisch kunnen worden beperkt of verlegd naar opdrachtgever of juist naar aannemer. Van belang is nu al rekening te houden met het navolgende.
Overmacht
Een aantoonbare onvoorziene feitelijke onmogelijkheid om na te komen, die ook niet voor jouw risico behoort te komen, kan overmacht opleveren (art. 6:75 BW).
Onvoorzienbaar
Naar mate de corona-epidemie voortduurt, worden de gevolgen steeds beter voorzienbaar. Dat bijvoorbeeld zonnepanelen uit China niet tijdig beschikbaar zijn of keramische producten uit Italië niet tijdig af komen, is vanaf nu te voorspellen. Dat betekent dat bij het aangaan van nieuwe contracten hier specifieke -en zo mogelijk- alternatieve afspraken over moeten worden gemaakt. Voor bestaande contracten geldt dat zo spoedig mogelijk de contractpartner moet worden gewaarschuwd en inzicht moet worden geboden in de (te verwachten) overschrijding van een planning. Datzelfde geldt voor kostenstijgingen of gebrek aan beschikbaar personeel/ onderaannemer(-s) etc.
Risico
Wat voor iemands risico komt wordt bepaald door wet, verkeersopvatting of rechtshandeling.
Zo regelt bijv. de wet dat een werkgever aansprakelijk is voor zijn werknemers en materieel dat door hem bij de uitvoering wordt ingezet. Of dat nu ook betekent dat deze aansprakelijk is voor het onvoldoende beschikbaar zijn van personeel of materieel als gevolg van de corona-epidemie, zal de toekomst moeten uitwijzen. Bij die risicotoedeling zal relevant zijn de vraag of de contractpartner tijdig is gewaarschuwd, of zoveel als redelijkerwijs mogelijk schadebeperkende maatregelen zijn getroffen, of medewerking wordt verleend aan alternatieve oplossingen, etc. Denk daarbij ook aan de aanspraak wegens kostenverhogende omstandigheden (art. 7:7531 BW).
Risicotoedeling bepaald door rechtshandeling ziet toe op de in de bouw veel gebruikte specifieke contractvoorwaarden zoals de UAV 2012, UAC-Gc 2005, DNR 2011. Denk daarbij bijv. aan de mogelijkheid van bouwtijdverlenging (§84 UAV 2012), van kostenverhogende omstandigheden (§47 UAV 2012) of van een aanspraak op bijbetaling (§611-13 UAV 2012). De UAV-Gc 2005 kent vergelijkbare bepalingen.
Tips
Bij sluiten nieuwe overeenkomsten
Wees alert op nieuwe fatale (op-)levertermijnen, uitsluiting van doorberekenen prijsstijgingen; voor deze onderwerpen ‘coronaspecifieke’ bepalingen afspreken inclusief de mogelijkheid om alternatieven overeen te kunnen komen. Indien een vaste aanneemsom en oplevering wordt verlangd, voeg daar dan een aparte coronaclausule aan toe waarin specifieke afspraken over prijzen, planning, informatieverschaffing en de mogelijkheid van alternatieve oplossingen worden vastgelegd indien de coronacrisis merkbaar gevolgen heeft ten aanzien van die onderwerpen.
Bij in uitvoering zijnde overeenkomsten
Waarschuw de contractpartner direct en volledig over mogelijk te verwachten afwijkingen van contractverplichtingen. Onderzoek de mogelijkheden tot beperking van gevolgen en overleg hierover met uw contractpartner. Inventariseer de contractuele mogelijkheden tot aanpassing van gemaakte afspraken ( bijv. geen korting bij vertraging wegens overmacht, zie §423 UAV 2012).
Zorg ervoor dat iedere vertraging (langer dan 5 uren op een volle werkdag volgens §82 UAV 2012, SWK- of Woningborgregeling) goed wordt gedocumenteerd, dus beschik over een goed overzicht van de stand van de werkzaamheden, maak zonodig (bij voorkeur gezamenlijk) een standopname van het werk en beschik over een deugdelijke planning waaruit ook een kritiek tijdspad kan worden afgeleid. Maak efficiencyverlies daarmee objectief aantoonbaar. Verlang en verwacht over en weer dat betrokken partijen alle redelijkerwijs te nemen (voorzorgs-)maatregelen treffen om de gevolgen zoveel mogelijk te beperken.
Na de coronacrisis
Meldt na-ijlgevolgen, wees alert op prijsstijgingen of leveringsproblemen die een andere oorzaak hebben dan de coronacrisis.
Ten slotte
De coronacrisis kan zowel voor opdrachtgever als opdrachtnemer mogelijk als een overmachtssituatie worden aangemerkt. Dat betekent dat niet zonder meer aansprakelijkheid voor gevolgen kan worden verlegd naar de ander. Bij nu nieuw af te sluiten contracten zullen de gevolgen van het coronavirus niet snel als een onverwacht, niet-voorzienbaar feit worden aangemerkt.
De sectie bouwrecht van ons kantoor (bouwrecht @dekempenaer.nl ) is u graag behulpzaam bij het vormgeven van een coronabestendig contract en bij de advisering hoe met de gevolgen van corona in de uitvoering moet worden omgegaan.
Klik hier voor meer blogs die zijn geschreven over (de gevolgen van) het coronavirus.
