Wie door de politie wordt aangehouden heeft tijdens het politieverhoor recht op een gesubsidieerde advocaat. Geldt dat ook voor iemand die per brief wordt uitgenodigd voor een politieverhoor? Volgens de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State wel. Goed nieuws voor deze verdachte van faillissementsfraude.
Een man wordt door de politie per brief uitgenodigd om op het politiebureau te verschijnen. Hij moet worden verhoord omdat hij als bestuurder van een bedrijf verdacht wordt van faillissementsfraude. Hij wil een gesubsidieerde advocaat en vraagt daarvoor een toevoeging aan. De Raad voor Rechtsbijstand, die gaat over de inzet van gefinancierde rechtshulp voor mensen met beperkte financiën, wijst dit af. De Raad baseert zich daarbij op jurisprudentie van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Die heeft eerder geoordeeld dat een niet-aangehouden verdachte, die (per brief) is uitgenodigd om voor een verhoor te verschijnen op het politiebureau, geen recht heeft op gesubsidieerde rechtsbijstand voorafgaand aan en tijdens dat verhoor. Tegen de afwijzing gaat de man in beroep bij de rechtbank Amsterdam, maar die volgt die lijn.
Recht op verdediging
De man vecht dit oordeel aan bij de Afdeling bestuursrechtspraak. Hij stelt dat er een algemeen beginsel is dat verdachten, ongeacht of hen hun vrijheid is ontnomen, toegang moeten kunnen hebben tot een advocaat. Hij zelf kan geen advocaat betalen en hij beschikt niet over voldoende juridische kennis om het politieverhoor tot een goed einde te brengen. Door dit besluit van de Raad voor Rechtsbijstand wordt zijn recht op verdediging aangetast.
Achterhaald
De Afdeling bestuursrechtspraak oordeelde in 2013 nog dat het toen geldende beleid van de Raad voor Rechtsbijstand (een niet-aangehouden verdachte heeft geen recht op gesubsidieerde rechtsbijstand voorafgaand aan het politieverhoor) niet onredelijk is. Maar die uitspraak is achterhaald, stelt de Afdeling nu: ook de niet-aangehouden verdachte kan gefinancierde rechtsbijstand krijgen voorafgaand aan en tijdens het politieverhoor. Dat staat tegenwoordig in het Wetboek van Strafvordering.
Cruciale betekenis
In deze zaak gaat het om een ernstig strafbaar feit waarvoor ingrijpende sancties kunnen worden opgelegd. Voor zo’n verdachte staat veel op het spel, gezien de vaak cruciale betekenis van het politieverhoor voor het verloop en de uitkomst van het strafproces. In dit geval loopt de man het risico op een voorlopige hechtenis. Dan kan de Raad voor Rechtsbijstand de afwijzing niet alleen motiveren met slechts een verwijzing naar het eigen beleid.
Nieuw besluit
De Raad voor Rechtsbijstand moet binnen 12 weken een nieuw besluit nemen op het verzoek van de man en dat besluit correct motiveren. De Raad moet daarbij rekening houden met de ernst van het strafbaar feit waarvan de man wordt verdacht, de complexiteit van de zaak, de ernst van de sanctie die voor de man op het spel staat en wat de Afdeling hierover heeft overwogen.