In veel contracten is een boetebeding opgenomen voor de situatie dat een partij een verplichting uit de overeenkomst schendt. Die verplichting bestaat dan voornamelijk uit een ‘niet doen’, zoals het niet schenden van geheimhouding, het niet concurreren, het niet bedienen van relaties, etc.
Die boete – in praktisch alle bedingen die ik ben tegengekomen – (i) geldt voor elke tekortkoming van de verplichting waarvoor de boete geldt, (ii) geldt voor elke dag dat de tekortkoming voortduurt en (iii) is niet voor rechterlijke matiging vatbaar.
Vaak wordt het boetebeding (in ongewijzigde vorm) geaccepteerd, met de gedachte dat het niet zo’n vaart zal lopen. Dit is een gevaarlijke gedachtegang.
Boete voor matiging vatbaar
Een boete is altijd voor rechterlijke matiging vatbaar, ook wanneer partijen anders zijn overeengekomen. De wet bepaalt of een afspraak tussen partijen dat de boete niet voor rechterlijke matiging vatbaar is, niet geldig is. Dit betekent dat de partij die een boete verschuldigd is, altijd de rechter kan vragen om de boete te matigen.
Wanneer kan een rechter de boete matigen?
Indien de boete verschuldigd is of wordt opgeëist, dan mag de rechter niet zomaar beslissen om de boete te matigen. Dit is nogmaals bevestigd in een recente uitspraak van de Hoge Raad.
NB: de rechter mag in b2b contracten niet ambtshalve besluiten tot matiging over te gaan. In dergelijke contracten dient door de betreffende partij expliciet een beroep op matiging te worden gedaan.
Uitgangspunt is contractsvrijheid, waaraan de rechter zich dient te houden. Pas wanneer het boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig resultaat leidt, kan de rechter tot matiging overgaan.
Welke omstandigheden spelen een rol om te beoordelen of het boetebeding tot een buitensporig resultaat leidt? Die omstandigheden zijn onder andere:
- Verhouding tussen de werkelijk geleden schade en de hoogte van de boete.
- De aard van de overeenkomst.
- De hoedanigheid van partijen.
- Inhoud en strekking van het boetebeding.
- De omstandigheden waaronder het boetebeding wordt ingeroepen.
Het enkel uiteenlopen van de werkelijke geleden schade en de hoogte van de boete is onvoldoende om tot matiging daarvan over te gaan. Er dient dus behoorlijk wat gesteld te worden voordat de rechter eraan toekomt om te beoordelen of er überhaupt grond is voor matiging.
Tips voor het akkoord gaan met een boetebeding
Wanneer je niet onder een boetebeding uitkomt, bijvoorbeeld omdat er dan geen overeenkomst tot stand komt, probeer dan ervoor te zorgen dat:
- de boete eenmalig is, dus ongeacht het aantal tekortkomingen;
- de hoogte van de boete in verhouding staat tot het risico en de schade die de andere partij mogelijk kan lijden;
- de boete niet wordt verhoogd gedurende de duur van de tekortkoming(en);
- zo duidelijk als mogelijk te omschrijven wanneer sprake is van een tekortkoming waarop de boete ziet (dit speelt met name bij schending van een concurrentie-, relatie-, en intellectueel eigendomsrechtbeding).
Voor meer advies en/of vragen, kunt u altijd contact met mij opnemen per mail j.de.wrede@dekempenaer.nl of telefonisch 026 3522 825.