Nieuwe Erfgoedwet
Nederland is rijk aan cultureel erfgoed: monumenten op land en onder water, museale objecten, beschermde stads- en dorpsgezichten, artistieke en bouwkundige kunstwerken zijn slechts een paar voorbeelden. Cultureel erfgoed is de bron van het verhaal van onze geschiedenis. Om ons cultureel erfgoed te beschermen kende Nederland tot kort geleden talrijke wetten en regelgevingen. Samen met de nieuwe Omgevingswet vervangt de Erfgoedwet per 1 juli 2016 zes van deze wetten in één nieuwe wet.
In de Erfgoedwet staat wat onder cultureel erfgoed wordt begrepen, hoe met ons cultureel erfgoed wordt omgegaan, wie daarbij welke verantwoordelijkheden heeft en hoe daar toezicht op wordt gehouden.
Iedereen die cultuurgoederen en ander erfgoed gebruikt of zich daar professioneel mee bezighoudt, kan in aanraking komen met de Erfgoedwet. Dat geldt dus niet alleen voor musea of beheerders van de rijkscollectie, maar ook voor eigenaren, gebruikers en kopers van cultureel erfgoed.
Meer rechten voor eigenaren, gebruikers en kopers van cultureel erfgoed
De Erfgoedwet verandert inhoudelijk niets aan de huidige beschermingsregels van cultureel erfgoed. Wel is nieuw dat eigenaren, gebruikers en kopers beter in de gelegenheid worden gesteld om actief bij te dragen aan het behoud van belangrijk cultuurbezit voor Nederland.
Uitvoer van beschermd cultureel erfgoed
Nederland is bij internationale verdragen aangesloten die voorkomen dat cultureel erfgoed onrechtmatig uit Nederland naar het buitenland verdwijnt. Ook onder de nieuwe Erfgoedwet moeten eigenaren van beschermde cultuurgoederen handelingen zoals verkoop blijven melden en hebben toestemming van de Erfgoedinspectie of in sommige gevallen een vergunning van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap nodig, als ze een object willen verkopen, veilen of bezwaren. Nieuw is, dat vanaf nu bij dreigende uitvoer van cultureel erfgoed naar het buitenland de Erfgoedwet in een procedure voorziet, waarbij mogelijke kopers zich gedurende een periode van zes weken kunnen melden bij de minister, die vervolgens het aanbod aan de eigenaar doorgeeft. Dankzij deze procedure krijgen potentiele kopers voldoende tijd om met de eigenaar in contact te kunnen treden.
Vangnet voor eigenaren
Daarnaast bevat de nieuwe Erfgoedwet een regeling voor eigenaren van cultuurgoederen, die niet langer zelf voor de cultuurgoederen kunnen zorgen, bijvoorbeeld bij sluiting van een museum. Het kan dan om cultuurgoederen gaan die zich in Nederland bevinden of om cultuurgoederen die in het buitenland zijn maar die tot het Nederlands cultureel erfgoed worden gerekend. De minister heeft in zulke gevallen onder bepaalde voorwaarden de verplichting die cultuurgoederen toe te voegen aan de Rijkscollectie. Voorwaarde is wel dat het cultuurgoederen zijn met een bijzondere cultuurhistorische of wetenschappelijke betekenis of uitzonderlijke schoonheid, die als onvervangbaar en onmisbaar worden beschouwd voor het Nederlands cultuurbezit.
Conclusie
Om ons cultureel erfgoed te beschermen kent Nederland sinds kort een integraal wetgevingssysteem: de Erfgoedwet in verbinding met de Omgevingswet. De nieuwe erfgoedwet biedt niet slechts integrale bescherming via één overkoepelende wetgeving, maar verbreedt ook de mogelijkheden voor eigenaren, gebruikers en kopers bij het behoud van cultureel erfgoed in Nederland.
