Hoe dienen werkgevers en werknemers om te gaan met corona op de werkvloer. Hoe wordt besmetting voorkomen, hoe dient omgegaan te worden met zieke werknemers of met de angst voor besmetting, wat zijn de gevolgen van een zieke huisgenoot?
1. Welke voorzorgmaatregelen worden van de werkgever verwacht?
De werkgever heeft een wettelijke zorgplicht om een veilige en gezonde (werk)omgeving te bieden. Deze verplichting vloeit voort uit de Arbeidsomstandighedenwet. De werkgever dient vanwege de coronacrisis werknemers te instrueren over de in acht te nemen hygiënemaatregelen én toe te zien op naleving. De werkgever kan daarvoor in algemene zin aansluiting zoeken bij de door het RIVM gegeven richtlijnen. Welke specifieke maatregelen noodzakelijk zijn, wordt mede bepaald door het soort werk. Voor elke werkplek geldt dat een protocol van GGD in werking treedt als door contacten van de werknemers de kans bestaat op besmetting op de werkplek. Dat protocol bepaalt welke maatregelen worden genomen.
2. Met welke wetten en regels moet ik rekening houden als werknemers thuiswerken?
Uit de maatregelen van de overheid volgt dat de werkgever de werknemer zoveel als mogelijk in de gelegenheid dient te stellen om thuis te werken. Op verplicht thuiswerken is de Arbeidsomstandighedenwet ook van toepassing. Hoewel daar vanwege de noodsituatie iets soepeler mee om zal worden gegaan, dient de thuiswerkplek bij verplicht thuiswerken in beginsel voldoende ergonomische kwaliteit hebben en kan van de werkgever worden verlangd om aan de werknemer apparatuur en onder omstandigheden (kantoor)meubilair ter beschikking te stellen. De werkgever dient de werknemer ook op de gezondheidsrisico’s van het thuiswerken te attenderen en hoe de werknemer die kan voorkomen. Zie voor meer informatie de richtlijnen van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: tijd- en plaatsonafhankelijk werken.
Lees met het oog op de privacywetgeving en thuiswerken ook ons artikel AVG-proof thuiswerken in tijden van corona.
3. Mag de werkgever van de werknemer eisen om de extra regels en maatregelen vanwege corona na te leven?
De werkgever bezit het zgn. instructierecht (artikel 7:661 BW). Werknemers dienen zich te houden aan de instructies van de werkgever omtrent het verrichten van de arbeid en de goede orde in de onderneming. In het kader van de coronacrisis dient de werkgever op basis van diens zorgplicht voor een veilige en gezonde werkomgeving extra maatregelen treffen en van de werknemer mag in alle redelijkheid verlangd worden dat hij de betreffende instructies opvolgt. Ook mag de werkgever nu bijvoorbeeld verlangen dat de werknemer de werkgever informeert over een zieke huisgenoot.
4. Mag de werkgever werknemers controleren of de werknemer vragen zichzelf te controleren op corona?
Van werkgevers wordt verwacht dat zij de richtlijnen van het RIVM volgen en hun werknemers daarover informeren. Enkel in de zorg is het toegestaan om werknemers op koorts te controleren. De werkgever mag wel van de werknemer verlangen dat deze zelf zijn gezondheid checkt, bijvoorbeeld door zelf de temperatuur te meten. Zeker als de werknemer niet thuiswerkt. Zie voor dit onderwerp uitgebreider ons artikel: Wat mag je (niet) in het kader van privacy (en de AVG) als werkgever in tijden van Corona?
5. Mag ik een zieke werknemer naar huis sturen en verplichten een arts te raadplegen?
De werkgever mag een werknemer naar huis sturen als hij verkoudheids- of griepverschijnselen vertoont, zelfs als daarover twijfel bestaat. De richtlijn van de overheid stelt ook dat een werknemer moet thuisblijven bij die klachten.
De werkgever mag de werknemer dan altijd vragen om contact op te nemen met de bedrijfsarts, arbodienst of huisarts voor controle op corona. Op basis van een in januari 2020 genomen ministeriële regeling die is gebaseerd op de Wet publieke gezondheid (Wpg), moet de arts die een coranavirus vermoedt of vaststelt, dit onmiddellijk melden aan een gemeentelijke gezondheidsdienst GGD). De GGD kan dan in overleg met de werkgever maatregelen treffen voor op de werkvloer.
6. Moet de werkgever toestaan dat een werknemer niet op het werk verschijnt uit angst voor besmetting?
Angst voor besmetting (van zichzelf of een kwetsbare partner/huisgenoot) is voor werknemers geen geldige reden om weg te blijven.
Van werknemers kan als het gaat om cruciale beroepen en/of thuiswerken niet mogelijk is, verlangd worden dat zij komen werken. Komt een werknemer niet, dan kan de werkgever hem daartoe oproepen. Na een waarschuwing kan het loon stop gezet worden. Bij blijvende weigering kan, mits daarvoor gewaarschuwd is, zelfs ontslag op staande voet wegens werkweigering volgen, tenzij er toch sprake is van een gerechtvaardigde reden of er alternatieven mogelijk zijn. Onder omstandigheden kan het een alternatief zijn om de werknemer (on)betaald verlof te laten opnemen. Gezien de bijzondere omstandigheden zal voor een ontslag op staande voet wel de nodige voorzichtigheid betracht moeten worden. De kans is groot dat de rechter niet meegaat in een zo’n vergaande maatregel.
7. Moet de werkgever toestaan dat een kwetsbare werknemer uit angst voor besmetting thuis blijft?
Hier ontstaat spanning tussen de verplichting van de werknemer om de arbeid te verrichten en de zorgplicht van de werkgever. Gezien de ontstane situatie is het aan te raden om voor deze werknemer een uitzondering te maken en toe te staan de werknemer thuis te blijven. Als thuiswerken niet mogelijk is, kan de werkgever andere werkzaamheden opdragen en of met de werknemer in overleg treden over een oplossing, zoals bijvoorbeeld het (deels) opnemen van verlofuren. De werkgever dient er wel op bedacht te zijn dat iedere oplossing een precedent schept waarop andere werknemers in een vergelijkbare positie ook een beroep kunnen doen.
8. Heeft de werknemer die thuisblijft omdat een huisgenoot naast (lichte) verkoudheidsklachten ook koorts heeft recht op (betaald) verlof?
Voor iedereen met een huisgenoot die naast (lichte) verkoudheidsklachten ook koorts heeft, geldt sinds 23 maart 2020 het devies: thuisblijven. Omdat het een verplichte quarantaine betreft, dient de werkgever het gebruikelijke loon (volledig) door te betalen. De werknemer hoeft geen vakantiedagen of bijvoorbeeld calamiteitenverlof op te nemen.
De werknemer die de zorg voor een huisgenoot op zich moet nemen kan aanspraak maken op calamiteitenverlof / kort verzuimverlof of kortdurend zorgverlof.
Calamiteitenverlof/ kort verzuimverlof voor enkele uren tot hooguit een dag is bedoeld voor spoedeisende, onvoorziene en bijzondere privé situaties, zoals acute ziekte van een kind waarvoor opvang geregeld moet worden. Tijdens dit verlof moet de werkgever het loon gewoon doorbetalen.
Kortdurend zorgverlof, op jaarbasis maximaal tweemaal de arbeidsduur per week, is verlof voor de noodzakelijke verzorging van zieke familieleden. Er is dan recht op loondoorbetaling à 70% van het loon. Er kunnen aanvullende regels gelden op grond van de arbeidsovereenkomst, personeelshandboek of cao. Duurt de ziekte langer, dan zal de werknemer in overleg vakantieverlof of onbetaald verlof moeten opnemen.
Tot slot
Hebt u nog nadere of andere vragen? Neem dan contact op met een van onze arbeidsrechtadvocaten.
Klik hier voor meer artikelen die zijn geschreven over (de gevolgen van) het coronavirus.