Regelmatig worden de begrippen ‘beroepsgeheim’ en ‘verschoningsrecht’ door en in de media gebruikt, maar wat betekenen ze en in welke relatie staan ze tot elkaar?
Beroepsgeheim
Voor een aantal beroepen bestaat het beroepsgeheim en dat hangt nauw samen met de functie: de betreffende beroepsbeoefenaar wordt in zijn beroepsuitoefening met informatie geconfronteerd waarvan het duidelijk niet de bedoeling is dat die met anderen wordt gedeeld. De betreffende beroepen zijn onder meer advocaten, artsen, verpleegkundigen, notarissen en een aantal geestelijken. Belangrijk is dat het beroepsgeheim niet alleen voor hen zelf werkt, maar ook voor degenen die bij of rondom hen werkzaam zijn, zoals bijvoorbeeld assistenten, secretaresses, ziekenhuismedewerkers enz.
Het moet voor de cliënt of patiënt volstrekt duidelijk zijn dat hij of zij informatie met de betreffende beroepsbeoefenaar kan delen zonder de angst dat deze ‘op straat komt te liggen’.
Verschoningsrecht
Het verschoningsrecht is het recht in specifieke gevallen te zwijgen, waar anderen moeten spreken. Het geldt in de situatie dat men in een gerechtelijke procedure moet getuigen. De plicht om te getuigen is een algemeen belang: we hebben er met zijn allen baat bij dat de waarheid boven tafel komt en derhalve moet een getuige de waarheid vertellen, waar hij of zij wordt opgeroepen om dat te doen.
Voor een aantal personen vinden we echter dat dat algemeen belang moet wijken voor andere belangen en om die reden hebben -onder anderen- personen met een beroepsgeheim een uitzonderingspositie: zij kunnen zich beroepen op het verschoningsrecht en dat is dus de relatie tussen deze twee begrippen.
Zijn het verschoningsrecht en het beroepsgeheim absoluut?
In de loop der tijd zijn de grenzen van het beroepsgeheim en het verschoningsrecht nauwer getrokken en daaruit blijkt dat die niet absoluut zijn, met andere woorden dat er gevallen zijn dat men toch informatie moet delen.
Het kan in omstandigheden dus zo zijn dat men geen beroep kan doen op het verschoningsrecht. Dat kan het geval zijn als de belangenafweging zo uitvalt dat het algemeen belang prevaleert, zoals bijvoorbeeld in de situatie dat de verschoningsgerechtigde zelf wordt verdacht van een strafbaar feit, de aard en omvang van de gevraagde gegevens en of die ook op een andere wijze kunnen worden verkregen.
In de zorg doen zich regelmatig specifieke vragen voor betreffende de reikwijdte van het beroepsgeheim. Een voorbeeld is de vraag in hoeverre dat kan worden doorbroken na overlijden van de patiënt. Het beroepsgeheim blijft namelijk ook in stand na het overlijden, maar toch zijn er gevallen dat dit wordt doorbroken, ook in dit geval weer na een afweging van belangen. Als voorbeeld: het belang van een erfgenaam tot het verkrijgen van duidelijkheid over de wilsbekwaamheid van een overledene die een testament had laten opstellen werd zwaarder gewogen dan het beroepsgeheim, waarbij een rol speelde dat de gegevens kennelijk niet op een andere manier konden worden verkregen.
Advies
Al met al leiden dit soort vragen dus tot een genuanceerde benadering! Voor vragen of advies over dit onderwerp en meer, neem gerust contact op met René Borghans via 026 – 35 22 888 of mail naar zorg@dekempenaer.nl.
