Een jaar voordat zijn bedrijf failliet gaat schenkt de bestuurder de bedrijfsauto aan zijn ex-vrouw. Dat was niet ‘Paulianeus’, maar de vrouw is er wel ongerechtvaardigd door verrijkt. Ze moet de schade vergoeden die het bedrijf heeft geleden.
De man is (in)direct enig bestuurder en aandeelhouder van het bedrijf. Deze onderneming beschikte over een auto, die de man op enig moment overhandigt aan zijn ex-vrouw. Enkele dagen na de overdracht verkoopt zij de auto voor € 10.000 aan een garage. Het bedrijf van de man wordt 13 maanden later failliet verklaard. De curator vertrouwt de overdracht van de auto aan de ex-vrouw niet. Hoewel de bestuurder spreekt van een ‘privé-onttrekking’, wil de curator de rechtshandeling (de auto-overdracht) vernietigen. Deze rechtshandeling is volgens de curator ‘Paulianeus’: doordat de vrouw de auto gratis kreeg, zijn schuldeisers benadeeld.
Tegenprestatie
De eerste vraag die de kantonrechter (rechtbank Overijssel) moet beantwoorden: was deze rechtshandeling ‘om niet’ (gratis)? Zo’n rechtshandeling kan worden vernietigd, ook al wist de schuldenaar niet van benadeling van schuldeisers. Was de rechtshandeling niet om niet (dus met een tegenprestatie), dan moet wetenschap van benadeling wel aanwezig zijn. De vrouw stelt geen kinderalimentatie te krijgen, maar met deze auto voldeed haar ex-man toch aan zijn onderhoudsbijdrage. Het was dus een tegenprestatie.
Wetenschap van benadeling
Maar volgens de kantonrechter was deze rechtshandeling onverplicht, waardoor schuldeisers zijn benadeeld. De kernvraag is of het bedrijf wist van deze benadeling. Daarvan is sprake als ten tijde van de rechtshandeling het faillissement met een redelijke mate van zekerheid voor de schuldenaar was te voorzien. De curator moet dit aantonen maar slaagt daarin niet, aldus de kantonrechter. Toen de auto werd overgedragen, wist de bestuurder niet van het naderende faillissement en hij kon dit ook niet weten.
Onrechtmatig
De curator stelt verder dat de vrouw onrechtmatig heeft gehandeld door de auto om niet aan te nemen. Zo onttrok zij een bestanddeel uit het vermogen van het bedrijf. Maar de kantonrechter acht het gratis aannemen van de auto niet onrechtmatig. Dit is alleen als ook de vrouw wist dat er een faillissement naderde en dat zij daarmee de schuldeisers zou benadelen. Ook zij kon dit niet weten.
Ongerechtvaardigde verrijking
Tot slot stelt de curator dat de vrouw door het aannemen van de auto ongerechtvaardigd is verrijkt. Dat vindt de kantonrechter ook, en ook dat het bedrijf daardoor is verarmd. Het argument van de kinderalimentatie gaat niet op: het was een bedrijfsauto, geen auto van de man in privé. Omdat het bedrijf geen verplichtingen had naar de kinderen van het gescheiden stel, was er geen grond aanwezig om de auto te schenken. Nu de vrouw ongerechtvaardigd is verrijkt, moet zij de schade vergoeden die de boedel als gevolg daarvan heeft geleden, tot aan het bedrag van haar verrijking: € 10.000.