Wanneer tussen partijen géén overeenkomst tot stand is gekomen, maar er zijn wel algemene voorwaarden uitgewisseld, is er dan tóch sprake van een overeenkomst? Met andere woorden: kunnen de algemene voorwaarden een overeenkomst vervangen?[1]
Algemeen
Algemene voorwaarden zijn bedingen die bedoeld zijn om in een aantal afzonderlijk te sluiten overeenkomsten te worden opgenomen. In de bouw- en vastgoedbranche zijn er verschillende voorbeelden: Covo 2010, (Verbouwingsovereenkomst) AVV 1998, (modelcontract) AVA 2013 en UAV 1989 of 2012. Bedingen die de kern van de prestaties van de overeenkomst aangeven, zijn geen onderdeel van de algemene voorwaarden. Denk bijvoorbeeld aan bedingen die de inhoud van de overeenkomst van opdracht of aanneming beschrijven, bedingen die de koopprijs bevatten of bedingen die de over te dragen zaak omschrijven.
Toepasselijkheid
Wanneer de wederpartij de algemene voorwaarden heeft aanvaard, zijn deze van toepassing. De wederpartij is ook gebonden aan de algemene voorwaarden als zij bij het sluiten van de overeenkomst de inhoud van de algemene voorwaarden niet kende. Tegenover deze stilzwijgende gebondenheid staat dat een beding uit de algemene voorwaarden kan worden vernietigd. Dat kan als een beding onredelijk bezwarend is of wanneer aan de wederpartij geen redelijke mogelijkheid is gegeven om van de algemene voorwaarden kennis te nemen.
Onredelijk bezwarend
Wanneer is sprake van een onredelijk bezwarend beding in de algemene voorwaarden? Om consumenten te beschermen wijst de wet een aantal bepalingen aan die onredelijk bezwarend zijn of vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn. Bijvoorbeeld een beding dat aan de wederpartij de bevoegdheid tot ontbinding uitsluit of beperkt, wordt door de wet als onredelijk bezwarend aangemerkt. In sommige gevallen kunnen ook niet-consumenten een beroep op deze bepalingen doen. Daarnaast kunnen bedingen in algemene voorwaarden ook vernietigd worden op grond van bijvoorbeeld misbruik van omstandigheden of strijdigheid met de openbare orde en/of goede zeden.
Twee sets algemene voorwaarden
Wanneer beide partijen hun eigen algemene voorwaarden van toepassing verklaren, komt aan de tweede verwijzing naar de algemene voorwaarden geen werking toe. Behalve wanneer in de tweede verwijzing de toepasselijkheid van de in de eerste verwijzing aangegeven voorwaarden uitdrukkelijk van de hand wordt gewezen. Een enkele verwijzing naar de eigen voorwaarden is daarvoor niet voldoende. Ook een standaardclausule, afgedrukt op het briefpapier of opgenomen in de algemene voorwaarden van de antwoordende partij, waarin staat dat op alle door haar te sluiten overeenkomsten slechts haar eigen voorwaarden van toepassing zullen zijn, is meestal niet voldoende.[2]
Algemene voorwaarden zonder afzonderlijke overeenkomst
Zoals hiervoor vermeld zijn algemene voorwaarden naar hun aard bezien moeilijk voor te stellen zonder een afzonderlijk gesloten overeenkomst. Maar wat nu als in de algemene voorwaarden bedingen zijn opgenomen die de individuele verbintenis weergeven? Denk bijvoorbeeld aan bedingen over het vervullen van een opdracht en het in rekening te brengen tarief daarvoor. Kunnen de algemene voorwaarden in dat geval wél de gehele overeenkomst vormen? Volgens een uitspraak van het hof is dat niet mogelijk. In het hiervoor genoemde voorbeeld is volgens het hof geen sprake van algemene voorwaarden in de zin van de wet. Nu de algemene voorwaarden ook kernbedingen bevatten, zal deze overeenkomst moeten worden getoetst aan de wettelijke regeling voor overeenkomsten in het algemeen. Waar men bij algemene voorwaarden al vrij snel gebonden is, komt een (gewone) overeenkomst pas tot stand door aanbod en aanvaarding. Wanneer de ontvanger van deze algemene voorwaarden niet nadrukkelijk instemt met de inhoud daarvan, komt geen overeenkomst tot stand.
Neem contact op
Het gebruik van algemene voorwaarden kan een enorme tijdsbesparing opleveren en zal doorgaans zorgen voor meer rechtszekerheid. Aan de andere kant kunnen algemene voorwaarden bedingen bevatten die zeer nadelig zijn. De wet biedt een zekere bescherming daartegen, maar het is raadzaam om juist voorafgaand aan het gebruik van standaardcontracten goed geïnformeerd te zijn. Neem contact met ons voor het toetsen, het uitleggen of het vormgeven van algemene voorwaarden: wonen@dekempenaer.nl of 026-3522888.
[1] Hof Arnhem-Leeuwarden 5 juni 2018, ECLI:NL:GHARL:2018:5138.
[2] Hof Arnhem-Leeuwarden 28 augustus 2018, ECLI:NL:GHARL:2018:7762.