Bedingen in arbeidsovereenkomst
Het concurrentie- en relatiebeding (artikel 7:653 BW), het geheimhoudingsbeding en het boetebeding (artikel 7:650 BW) zijn voorbeelden van de zgn. bijzondere bedingen die in een arbeidsovereenkomst kunnen zijn overeengekomen. Voor elk van deze bedingen gelden specifieke wettelijke voorschriften, die voor de geldigheid van die bedingen van belang zijn. De diverse bedingen worden hieronder nader toegelicht.
Concurrentie- en/of relatiebeding
Veel werkgevers willen voorkomen dat een ex-werknemer na het einde van de arbeidsovereenkomst met de knowhow die tijdens dienstverband is opgedaan of de klantrelaties die zijn opgebouwd bij een concurrent of als zelfstandige aan de slag gaat. Als bescherming hiertegen kan in de arbeidsovereenkomst een concurrentie- en/of relatiebeding worden opgenomen. Het relatiebeding is een variant die puur ziet op de relaties. Hiervoor gelden dezelfde wettelijke vereisten als voor het concurrentiebeding.
Geheimhoudingsbeding
Een geheimhoudingsbeding in de arbeidsovereenkomst biedt de werkgever bescherming tegen het naar buiten brengen van geheime of vertrouwelijke bedrijfsinformatie. Afhankelijk van de wijze waarop het beding is geformuleerd, werkt het niet alleen tijdens dienstverband maar ook daarna.
Boetebeding
Om de naleving van de voorschriften over non-concurrentie en geheimhouding zeker te stellen, wordt daaraan in de praktijk vaak een boetebeding gekoppeld.
Vereisten
Voor zowel het concurrentiebeding als het boetebeding schrijft de wet voor dat dit schriftelijk wordt overeengekomen. Daarnaast geldt sinds 1 januari 2015 dat een concurrentiebeding in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd alleen geldig is als uit de in dat beding opgenomen motivering blijkt dat het beding noodzakelijk is vanwege zwaarwichtige bedrijfs- of dienstbelangen. Uit de rechtspraak blijkt dat rechters strikt toetsen aan dit vereiste. Een algemene motivering wordt niet geaccepteerd. De motivering moet dus voldoende zijn toegespitst op de functie van de werknemer.
Voor het boetebeding geldt dat de boete op een bepaald geldbedrag moet zijn gesteld, dat de bestemming schriftelijk is vastgelegd en niet tot persoonlijk financieel voordeel van de werkgever mag strekken en ook dat de werkgever niet een hoger bedrag aan boete(s) mag opleggen dan het loon over een halve dag. Van deze vereisten mag de werkgever in de arbeidsovereenkomst echter afwijken als de werknemer in kwestie meer verdient dan het voor hem geldende minimumloon.
Ook zonder concurrentiebeding en geheimhoudingsbeding is de werknemer niet geheel vrij in zijn doen en laten. Een werknemer die geheime informatie naar buiten brengt, handelt daarmee in strijd met de verplichting zich als een goed werknemer te gedragen (artikel 7:611 BW). Ook kan dit een reden dringende reden opleveren voor ontslag: een ontslag op staande voet (artikel 7:678 lid 2 onder i BW). Met het oog op de duidelijkheid en de handhaving verdient het echter zonder meer aanbeveling om een geheimhoudings- en concurrentiebeding vast te leggen in de arbeidsovereenkomst en op de overtreding van de betreffende voorschriften een boete te stellen met een boetebeding.
Procederen
Waar wij in onze praktijk veel mee te maken hebben, zijn zaken waarin werknemers laten weten dat zij voornemens zijn om ontslag te nemen om vervolgens bij een concurrent te gaan werken. Zowel de huidige of de potentiële werkgever als de werknemer kan zich in die situatie voor de vragen gesteld zien of het beding wel rechtsgeldig is en zo ja, wat de mogelijkheden zijn om de eigen positie veilig te stellen.
Zo kan de werkgever naar de rechter stappen om te voorkomen dat de werknemer daadwerkelijk bij de concurrent in dienst treedt. Verder kan hij de nieuwe/potentiële werkgever aanspreken omdat die onrechtmatig handelt door de aan een concurrentiebeding gebonden werknemer in dienst te nemen.
De werknemer kan op zijn beurt (gehele of gedeeltelijke) vernietiging van het concurrentiebeding vragen en/of matiging van de op overtreding gestelde boete.
Tips / checklist
- Leg een concurrentie- (of relatie)beding, een geheimhoudingsbeding en boetebeding altijd schriftelijk vast.
- Leg een concurrentiebeding en het daaraan gekoppelde boetebeding ook steeds opnieuw vast zodra er sprake is van een functiewijziging.
- Neem in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd altijd een op de functie toegesneden motivering van de zwaarwegende bedrijfsbelangen op.
- Pas op bij het gebruik van modelbepalingen en vraag zo nodig advies voor een op uw specifieke situatie afgestemd beding.
De advocaat
Voorkomen is altijd beter dan genezen. Om achteraf problemen te voorkomen en niet geconfronteerd te worden met een beding dat niet (langer) geldig is, kunnen onze ervaren arbeidsrechtspecialisten voor u toegevoegde waarde hebben door vooraf te adviseren over een passend beding dat aan alle wettelijke vereisten voldoet. Als er al een probleem is met een (dreigende) overtreding een concurrentie- of geheimhoudingsbeding dan kunnen wij u adviseren over de te nemen stappen richting de wederpartij (werkgever of werknemer) en u verder bijstaan, ook als een procedure onvermijdelijk is.